Con người ăn uống với sự tự cao, tìm kiếm thức ăn không chỉ để sống mà còn để thỏa mãn khoái lạc. Người tiêu dùng thích của ngon vật lạ, thèm muốn những sản vật trái mùa, nhiều khi được vận chuyển từ một đất nước khác Trong khi đó, ăn uống thuận theo mùa và theo nơi sống mới đem nhiều lợi ích hơn cả.
Văn hóa thường được nghĩ như là cái gì đó được tạo ra, duy trì và phát triển bởi riêng những nỗ lực của con người. Nhưng nền văn hóa đó sẽ mang tính hủy diệt nếu nó không thuận với tự nhiên. Văn hóa ẩm thực trong bối cảnh thời nay chính là một sự hủy diệt như thế.
Cách ăn của người hiện đại
Quay trở lại thời kì chỉ dùng muối và lửa, đấy là khi con người ăn uống thuận tự nhiên nhất. Một món ăn ngon chính là khi bản thân nó đã ngon, gia vị chỉ là hai thứ yếu đi kèm. Ban đầu con ăn uống đơn giản vì thức ăn gần gũi với tự nhiên, tự thân nó ngon và họ cũng không mong muốn gì hơn thế.
Nhưng người hiện đại ăn bằng tâm trí chứ không ăn bằng cơ thể. Họ nghĩ rằng nếu không dùng tới những thứ gia vị công phu thì bữa ăn sẽ trở nên nhạt nhẽo. Họ đánh mất bản năng sống nương tựa vào tự nhiên. Mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người đáng nhẽ phải là người cho – người nhận. Con người bắt đầu muốn cầm cương và điều khiển thiên nhiên. Thay vì đi tìm kiếm rau củ thuận mùa, họ lao ra ngoài tìm kiếm những hương vị mới khác. Chế độ ăn của họ trở nên lộn xộn. Sử dụng những thứ gia vị mạnh và kĩ thuật nấu nướng công phu chỉ khoét sâu thêm sự lộn xộn đó.
Họ quên mất rằng, thức ăn là sự sống, và sự sống này không thể xa rời tự nhiên. Như trong cuốn sách Cuộc cách mạng một cọng rơm, lão nông Masanobu Fukuoka đã tuyên bố rằng, một chế độ ăn tự nhiên đang nằm ngay ở dưới chân mỗi người. Văn hóa ẩm thực rơi vào hỗn loạn vì họ đã vô tình quên mất điều đó.
Ăn thuận theo mùa
Masanobu Fukuoka là một người làm nông tự nhiên. Ở Nhật, ông là người tiên phong cho phương pháp canh tác “không-làm-gì-cả”, thuận theo đất trời và để chuỗi sinh vật tự sinh trưởng, loại trừ và bổ trợ lẫn nhau. Đối với ông, chế độ ăn tự nhiên cũng giống như làm nông tự nhiên. “Một người sống tự nhiên có thể đạt được chế độ ăn đúng đắn là nhờ vào bản năng của anh ta đang ở trong một trậ tự làm việc đúng đắn. Anh ta thấy thỏa mãn với thức ăn đơn giản, nó bổ dưỡng, ăn thấy ngon miệng và là dược phẩm có ích mỗi ngày”, ông viết.
Ăn uống theo mùa chính là một nhánh quan trọng trong chế độ ăn tự nhiên. Bằng cách xây dựng thực đơn thuận mùa, bạn sẽ có được bữa ăn cân bằng dù chẳng biết gì về nhiệt tính, hàn tính, hay luận lý âm dương có trong thực phẩm. Và một khi bạn đã chọn ăn thực phẩm theo mùa, nghĩa là bạn tận hưởng chúng ở giai đoạn nhiều dinh dưỡng nhất. Ví dụ đậu đen sẽ ngon lành hơn vào mùa hè, măng tre nhiều dưỡng chất hơn vào mùa đông. Bằng việc đi theo một chế độ ăn giản dị, hái lượm những thực phẩm đặc trưng của các mùa, bạn sẽ thưởng thức toàn vẹn hương vị và sự giàu dinh dưỡng mà vẫn ít tác động đến hệ sinh thái.
Sơ đồ các thức ăn tự nhiên
Dưới đây là sơ đồ các loại thức ăn tự nhiên, giúp bạn dễ dàng hơn khi xây dựng thực đơn thuận mùa.
Tháng một: cá chép, hàu, ếch, nhím biển, cá đối, cải bó xôi, củ cải, các loại bí như bí ngô, bí đao, bí ngòi.
Tháng hai: Mực ống, cá thu, ốc ao, cá ngừ đại dương, cá cam, cá mòi. Cải bắp, cải xoong, củ cải đỏ, rau mùi tây, bí nghệ, khoai lang, hành tây.
Tháng 3: Cá hồi, trai nước ngọt, cá bống, trai biển, tôm hùm, cà rốt, tỏi tàu.
Tháng 4: tôm hùm, cá hồi đốm, lươn, trai biển, mực ống. Măng tây, gừng, cúc tây.
Tháng 5: Cá tráp, tôm, cá ngừ đại dương, cá thu, măng tre, tỏi tàu, củ cải bẹ, các loại đậu.
Tháng 6: Tôm, cá mú, cá hương, lươn biển, cá ngừ đại dương. Tía tô, cải ngựa, hành tăm, đậu tăm, khoai tây.
Tháng 7: Cà rốt, cà pháo, hành củ, củ cải bẹ, củ cải đỏ, cải bó xôi, dưa chuột, đậu nành non. Cua, bào ngư, bạch tuộc, tôm, cá đuối, lươn, lươn biển, cá bơn, cá mú.
Tháng 8: Bí, tía tô, ớt, cà chua, chút chít, ngưu bàng. Cá hương, bào ngư, cá tráp, cá mú, cá bơn, cá chạch, cá hồi.
Tháng 9: Gừng, dưa chuột, nấm, đậu nành, khoai sọ, vừng, sứa, cá hương, cá mòi, cá mú, cá tráp, lươn biển.
Tháng 10: cá thu, hành lá, nấm đen, ngó sen, nấm thông, nho, lựu, hạt dẻ.
Tháng 11: cá ngừ, cá cam, tôm, mực ống, cua, rau biển, bạch quả, cải bắp, cải bó ôi, khoai tây, cà pháo, hành củ, dưa muối.
Tháng 12: dưa biển, cá tra, lợn hoang, tôm, trai nước ngọt, nhím biển, cá đối, cà hồi, mực ống, cá ngừ. Củ cải trắng, ngưu bàng, khoai lang, hành lá, cà rốt.
Bài: Hằng Trần
